Platany, część 4 horroru

Niedawno w Magazynie Szczecińskim pojawił się duży tekst nt. rzekomo złego wycinania przypadkowo rosnących drzew w przedogródkach w alei Papieża Jana Pawła II. Obszar ten jest objęty miejscowego planem zagospodarowania przestrzennego pn. „Centrum - Złoty Szlak” o identyfikatorze: S.C.5002.KD.Z. W żaden sposób taka wycinka nie została zakazana, a ogólne ustalenia wręcz mówią, że "obowiązuje utrzymanie i rewaloryzacja alejowych i szpalerowych  nasadzeń  zieleni z zachowaniem pierwotnych rozwiązań gatunkowych".

Mnie jednak smuci nie wycinka chaotycznie rosnących drzew, które zastąpiono uporządkowaną zielenią, co powinno być standardem ogrodniczym w mieście - a fakt, że nieodległa aleja platanowa nadal wygląda źle i brak jest w mediach troski o nią.

Pisałem o stanie szczecińskich platanów w zeszłym roku. W tym czasie wykonano nieco zabiegów pielęgnacyjnych, ale też pojawiły się inne zmiany. Po lewej miejsce po uschniętym platanie, który wycięto na wiosnę, po prawej dalsza degradacja próchniejącego pnia jeszcze rosnącego drzewa.

Nie stać nas na dbanie o pomnikową aleję objętą ochroną konserwatorską i przyrodniczą a gazety podnoszą laurm w przypadku wycinki samosiejek i przekształcania chaotycznych przedogródków w uporządkowane i zgodne z założeniami ogrodniczymi. Gdzie tu sens i odpowiedzielaność?

Szczecińskie platany: szybka odpowiedź urzędu (cz. 3)

Niedawno wyraziłem poważne zaniepokojenie stanem szczecińskich platanów, w dwóch kolejnych wpisach: Platany, cz. 1, Platany, cz. 2. Dziś otrzymałem odpowiedź na pytania zadane e-mailem, w ramach dostępu do informacji publicznej oraz prawa do informacji nt. stanu środowiska. Poniżej mail zawierający dwie uzupełniające się odpowiedzi. Jedną z Zakładu Usług Komunalnych, drugą z Wydziału Gospodarki Komunalnej i Ochrony Środowiska UM w Szczecinie (wytłuszczenia i wypunktowanie własne, pisownia oryginalna):

Zakład Usług Komunalnych w odpowiedzi na wniosek o informację publiczną w sprawie stanu drzew w alei platanowej na Jasnych Błoniach z dn. 23 lipca 2015 r. informuje jak następuje:
Ad.1 Wg stanu wiedzy ZUK nie istnieje ryzyko zamarcia alei platanów w ciągu kolejnych kilku lat. Powodem opadania liści platanów jest grzyb powodujący antraknozę platanów. Patogen ten zaatakował wcześniej drzewa z rodzaju platan w innych krajach europejskich i nie odnotowano tam z tego powodu zamierania drzew z tego gatunku. Grzyb rozwija się w sprzyjających warunkach tj. podczas wilgotnego okresu wiosennego, wtedy powoduje wzmożone opadanie liści. Stan drzew w konkretnym roku uzależniony jest w głównej mierze od pogody i nie pogarsza się z roku na rok.
Ad. 2 Cięcia platanów usuwające przetrwalnikowe formy grzybów w młodych pędach przeprowadzane są rokrocznie przez Wydział Gospodarki Komunalnej i Ochrony Środowiska UM. ZUK grabi dwa lub trzy razy w roku opadłe liście co zapobiega w dużym stopniu przedostawaniu się form przetrwalnikowych grzyba do gleby. Inne niezbędne zabiegi  tj. cięcia sanitarne przeprowadzane są wg potrzeb.
Ad. 3 ZUK nie posiada wydzielonych środków na ochronę platanów, grabienie liści odbywa się w ramach umowy na utrzymanie parków i zieleńców. Obecności grzyba nie da się całkowicie wyeliminować żadnymi znanymi i dopuszczonymi do stosowania na terenach publicznych metodami.
Ad. 4 Nie jest konieczne sporządzenie planu czy harmonogramu działań konserwacyjnych alei ponieważ stosowane przez ZUK środki ochrony platanów są najprostszymi, a przy tym najskuteczniejszymi metodami ograniczenia liczebności grzyba, a grabienie liści odbywa się na bieżąco, wg potrzeb.
Ad. 5 Ścieżki na Jasnych Błoniach wykonane są z kruszyw mineralnych, które nie potrzebują „chemicznych” spoiw. Ich skład granulometryczny pozwala, przy odpowiedniej wilgotności, po zwałowaniu na zaklinowanie się poszczególnych frakcji kruszywa i stworzenie przepuszczalnej nawierzchni. W szczególnych przypadkach przy długotrwałym braku opadów może występować pylenie ze ścieżek, co ze względu na naturalny charakter nawierzchni nie wpływa negatywnie na stan platanów.
Ad. 6 ZUK nie przeprowadzał prób gleby wokół platanów. Jednak ze względu na dokładne wygrabianie liści spod koron drzew, co powoduje znaczne ograniczenie napływu materii organicznej do gleby, w miarę możliwości finansowych wykona w terminie wiosennym przyszłego roku nawożenie doglebowe platanów. 

I dalej...

Celem uzupełnienia ZUK przekazuje informacje uzyskane w Wydziale Gospodarki Komunalnej i Ochrony Środowiska UM w Szczecinie, który zajmuje się opieką nad pomnikami przyrody w Szczecinie:

Odpowiadając na zapytanie dotyczące stanu alei platanowej na terenie Jasnych Błoni informuję, co następuje:

• Wszystkie platany rosnące na terenie zieleńca stanowią pomnik przyrody, objęte są prawną ochroną konserwatorską i ich stan znany jest organowi gminy odpowiedzialnemu za opiekę nad nimi.
• Od wielu lat, na występującej w naszym regionie, populacji platana klonolistnego, obserwujemy niepokojące zjawisko przedwczesnego opadania liści. Spowodowane jest to przez antraknozę platanów, chorobę wywoływaną przez groźny grzyb z rodzaju Apiognomonia platani. Grzybnia pasożyta zimuje w ubiegłorocznych pędach i pakach liściowych. Uaktywnia się wcześnie, bo już podczas wiosennego pękania pąków, przy utrzymującej się wczesną wiosną kilkudniowej temperaturze na poziomie 100 C. [zapewne chodziło o 10 stopni - dopisek autora bloga]
• Aby zapobiec atakom choroby każdego roku do 28 lutego wszystkie drzewa poddawane są prewencyjnym cięciom pielęgnacyjno-leczniczym metodą na tzw. krótkopędy. 
• Metoda ta, opracowana przez największy w Polsce autorytet w zwalczaniu chorób platanów tj. prof. Tadeusza Madeja z Zachodniopomorskiego Uniwersytetu Technologicznego w Szczecinie, zapobiega nadmiernemu rozwojowi antraknozy platana i pozwala na skuteczne utrzymanie przez drzewa żywotności. 
• Ogniska szkodnika nie tylko eliminowane są poprzez specjalistyczne cięcia, ale też poprzez sukcesywne zgrabianie opadłych liści. Grabienie i uprzątanie spod koron drzew opadłych liści odbywa się to regularnie. Zapobiega to ewentualnemu przedostawaniu się form przetrwalnikowych grzyba do gruntu. 
• Obecne cięcia są kontynuacją wieloletniej skutecznej ochrony drzew przed groźnym patogenem. Cięcia wykonywane są od kilkunastu lat, również wykonane były w roku bieżącym, przez uprawnione do wykonywania takich prac, jednostki specjalistyczne w zakresie pielęgnacji zieleni wysokiej na terenach zurbanizowanych.  
• Opieka nad platanami nie odbywa się w oparciu o specjalnie sporządzony w tym celu plan prac konserwatorskich. Terminy wykonywania poszczególnych zabiegów są znane i corocznie, cyklicznie powtarzane. 
• Podczas wykonanego w 2008 roku remontu alejek na terenie Jasnych Błoni, został zastosowany materiał wyłącznie naturalny, czysty ekologicznie, spełniający wszelkie wymogi pod względem ochrony środowiska naturalnego i posiadający atesty. Materiał ten nie kruszy się i nie pyli, jest odporny na działanie zewnętrznych warunków atmosferycznych, a dodatkowo w pełni przepuszczalny. Posiada wysoką odporność na ściskanie, ścieranie i spełnia normę DIN 18035.Nawierzchnie z tych produktów przeznaczone są do budowy ścieżek spacerowych, alei w parkach, ścieżek rowerowych, ścieżek leśnych, placów zabaw itp. Materiał ten jest w pełni bezpieczny. 

Szczegółowy opis nawierzchni:
1. Warstwa dynamiczna wykonana z materiału BERGOLIT 0/16 mm firmy Tegra Baustoffe GMbH.
2. Nawierzchnie ścieżek z materiału PLAZADUR firmy firmy Tegra Baustoffe GMbH:
- ścieżka rowerowa PLAZADUR terracotta,
- górny poziom PLAZADUR gelb pur,
- dolny poziom PLAZADUR Grau beige gelblich.

Komentarz

Czy na podstawie tej odpowiedzi można mieć pewność, że platanom na Jasnych Błoniach zagwarantowano przetrwanie? Osobiście wątpię. Uspakajająca w tonie odpowiedź nie zawiera informacji, jak doszło do tego, że kilkudziesięcioletni platan usechł. Nie ma też informacji, dlaczego na pniach trzech drzew rosną ogromne grzyby. Urząd nie odniósł się też do zdjęć butwiejących kikutów gałęzi, ani ubytków w pniach drzewa. Możliwe, że powinienem wprost zapytać o każde drzewo, zamiast przesyłać zdjęcia do pooglądania sobie, zatem wysyłam kolejne zapytanie (treść poniżej).

Rozwiano za to moje wątpliwości dotyczące "niepylącej" nawierzchni dróżek na Jasnych Błoniach. Sprawdziłem dokumentację PLAZADUR. Może warto tylko wspomnieć, dla porządku, że na Błoniach nie ma drogi rowerowej a ciąg pieszo-rowerowy, na którym rowerzyści muszą bezwzględnie ustępować pierwszeństwa pieszym. Co nie zawsze ma miejsce, nie do końca jest bezpieczne i rodzi pytania do projektanta, którymi jednak nie zajmę się.

Odpowiedzi rodzą kolejne pytania

Na podstawie ustawy o dostępie do informacji publicznej wnioskuję o udzielenie dodatkowych odpowiedzi:

1. Dlaczego usechł dosadzony platan (jego zdjęcie znajdowało się w poprzednim wniosku, rosnący w południowo-zachodniej części Jasnych Błoni)? Czy był na bieżąco podlewany i zasilany? Czy padł ofiarą choroby? Ile szacunkowo będzie kosztować wycinka i nasadzenie nowego drzewa oraz dbanie o jego przyjęcie?
2. Dlaczego z drzew nie są usuwane na bieżąco pasożytnicze grzyby (nie chodzi o chorobę którą opisano w odpowiedzi a o duże, widowiskowe kapelusze widoczne na trzech załączonych zdjęciach)? Dlaczego miejsca obcięcia gałęzi nie są zabezpieczane przed gniciem i porastaniem grzybem?
3. Jakie działania podjęto w ciągu ostatnich 2 lat w celu zabezpieczenia zniszczonych pni drzew widocznych na kilku z przesłanych zdjęć, np. poprzez pokrycie ich środkami zabezpieczającymi? Ile spośród tych drzew wymagać będzie zastąpienia w ciągu następnych 5 lat?
4. O jakich rodzajach oprysków informowała Gabriela Wiatr (link) w artykule poświęconym zagrożeniu uschnięcia platana w Rzeszowie?
5. Czy obecna choroba platanów nie doprowadzi do sytuacji, jak z Francji: (link) ? Lub, jak wynika z wcześniejszego odsyłacza, jest jednak rzeczywiście poważnym zagrożeniem dla drzew wbrew zapewnieniom ZUK?
6. Która instytucja w mieście i który urzędnik (chodzi o stanowisko np. w ZUK lub Urzędzie Miasta) ma w zakresie odpowiedzialności przypisane dbanie o stan alei platanowej?
7. Jakie działania podjęto od 2005 roku w celu kompleksowego rozwiązania problemu choroby w mieście (link)? Czy wystąpiono do zarządców z informacją na ten temat, poproszono o współpracę, udostępniono worki lub zorganizowano akcję wywozu liści? Czy instytucje miejskie dysponują mapą drzew wraz z ich stanem?
8. Kiedy ostatnio kontrolowano stan Pomnika Przyrody rosnącego między pasami Trasy Zamkowej na wysokości Zamku Książąt Pomorskich?

Przegląd szczecińskich platanów (cz. 2)

Nie zdarza mi się pisać dwa razy pod rząd na ten sam temat, ale kwestia platanów na Jasnych Błoniach jest na tyle ważną, że mając okazję pospacerować podjąłem trud i sporządziłem dokumentację fotograficzną (klikając na zdjęcia można przejrzeć je w wygodnej galerii).

Fotografowałem drzewa poczynając od północno-zachodniego narożnika, każde zdjęcie to jedno i tylko jedno drzewo. Na zdjęciach widać ubytki w pniach, grzyby rosnące w pniach i na gałęziach, nieopatrzone, gnijące miejsca po gałęziach - część z tych rzeczy nie jest groźna, ale świadczy o daleko idącym niedbalstwie. Większość zdjęć dotyczy trzyrzędowej alei zachodniej.

Ogólny stan drzew, dla mnie, laika, jest tragiczny. Ilość liści na drzewach to chyba nie więcej niż 50% tych, którymi powinny o tej porze być okryte, wiele z nich usycha, wiele leży pod drzewami mimo środka deszczowego lipca.

Przygnębia widok młodego platana, który sterczy uschnięty tuż obok Urzędu Miejskiego, w południowo-zachodnim rogu. Również drzewo w północno-wschodnim narożniku, po bryle korzeniowej którego jeździ dostawczak przewożący rowery, wygląda bardzo źle.

W związku z powyższym postanowiłem zadać urzędnikom pytanie w tej sprawie, wykorzystując prawo, jakie ma każdy obywatel. Wystarczy wysłać maila, nie trzeba podawać nic poza imieniem i nazwiskiem. Każda instytucja, która obraca choćby złotówką pieniędzy publicznych musi w ciągu 14 dni odpowiedzieć na każde nieosobiste pytanie (więcej o DIP):

Na podstawie ustawy o dostępie do informacji publicznej wnoszę o odpowiedź na poniżej zamieszczone pytania. Odpowiedź proszę przesłać na mail zwrotny w ustawowym terminie:

1. Czy urzędnikom odpowiedzialnym za ochronę przyrody znany jest stan alei platanowej na Jasnych Błoniach w Szczecinie? W jakim stanie jest ona aktualnie? Co jest powodem takiego stanu drzew? Czy ten stan się pogarsza czy poprawia? Czy istnieje zagrożenie zniszczeniem alei w najbliższych kilku latach? 
2. Jakie czynności ochronne podjęto w roku 2015? Jakie działania ochronno-konserwacyjne wykonano w ciągu ostatnich 5 lat? Chodzi o częstotliwość grabienia, przycinania, oprysków lub nanoszenia środków przeciwgrzybicznych, opatrunków na ciętych konarach, nawożenia lub podlewania, etc.
3. Jakie czynności należałoby podjąć, aby uchronić platany przed dalszą degradacją? Czy wydzielone są środki finansowe na ten cel? Czy środki finansowe są wystarczające?
4. Czy urzędnicy sporządzili dokumentację w formie np. planu lub harmonogramu działań konserwacyjnych dla alei na najbliższy rok lub dłuższy okres? Proszę o przekazanie tego planu.
5. Czy znany jest skład mieszanki, z której wykonano aleje wokół platanów? W szczególności jaki środek chemiczny wiązał pierwotnie mieszankę "niepylących alejek"?
6. Czy badano grunt pod kątem wyjałowienia ziemi?

W odpowiedzi, o ile wynika to z treści pytania, proszę przekazać bądź to dokumenty źródłowe bądź odpowiadając podać tytuły tych dokumentów (co mniej pracochłonne). W przypadku pytania 4., jeśli taka dokumentacja istnieje proszę o jej przekazanie. W przypadku posiadania innych istotnych informacji nt. stanu platanów lub działań ochronnych - wnoszę o ich zasygnalizowanie. W załączeniu przekazuje fotografie.

Z poważaniem
Jerzy Bielec